Archiefstuk in beeld

Heel af en toe vinden we iets nieuws ergens achter in het depot. Zo werd een tijdje geleden een bijzonder stuk ontdekt. In een nog niet geïnventariseerde aanvulling op het Oud Archief van Rijnland (1255-1857, toegangscode 1.1.1) vonden we een klein pakketje. Het bleek te gaan om een opgevouwen charter, wat met papier omwikkeld was. Het perkamenten stuk werd gerestaureerd en opengevouwen, waardoor het leesbaar werd. Na enig onderzoek bleek het te gaan om een dijkgraafbenoeming uit 1573. Zoals gezegd, een unieke vondst!

In 2022 kochten we bij een Amsterdams antiquariaat een prachtige aquarel: een weergave van de bouwput van de Katwijkse binnensluis ter gelegenheid van het ‘plechtig leggen der eerste stenen’ op 22 juli 1805. De binnensluis was onderdeel van de Katwijkse werken waarmee in de periode 1804-1807 een uitwatering op de Noordzee werd gerealiseerd. We kijken vanaf een duin neer op de sluisput, waar zich veel mensen verzameld hebben. Twee heistellingen zijn in gebruik, bij elke stelling trekt een groep mannen met vereende krachten het heiblok omhoog. Aan de rechterkant is een tribune opgericht voor het orkest dat is uitgenodigd om de feestelijkheden luister bij te zetten. Achter de sluisput zijn diverse tenten neergezet voor de genodigden, met als hoofdgasten natuurlijk dijkgraaf, hoogheemraden en hoofdingelanden van Rijnland. De plechtigheid trekt ook veel toeschouwers. Vanaf de omliggende duinhellingen slaan boeren, burgers en buitenlui het schouwspel gade.

Het drinken van wijn kent een lange geschiedenis. De productie van de drank is vermoedelijk rond 8500 v.C. ontstaan, terwijl de eerste ‘wijnvaten’ uit Iran tussen 5400-5000 v.C. gedateerd zijn. Historici vermoeden dat de eerste wijn gebruikt werd als medicijn, voordat men het daadwerkelijk ging drinken als delicatesse. In de loop der tijd werd het steeds populairder om wijn te drinken. Door de toenemende industrialisering aan het eind van de middeleeuwen en tijdens de vroegmoderne periode werden verschillende dranken, waaronder bier en wijn, toegankelijker gemaakt voor een breder publiek. Nu moet wel worden gezegd dat men voornamelijk water dronk, maar alcoholische dranken konden dienen als alternatieven wanneer het water ernstig vervuild was (bijvoorbeeld in steden). Daarbij bleef wijn een drank die voornamelijk bestemd was voor de hogere sociale klassen.

Zeventig jaar geleden zorgde een combinatie van een zware noord-westerstorm en extreem hoge waterstand op de Noordzee voor grote overstromingen in het zuid-westen van Nederland. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 vond de ergste Nederlandse natuurramp van de 20ste eeuw plaats. De ramp kostte aan 1836 mensen en tienduizenden dieren het leven. Vele huizen werden verwoest.

In 1615 werd de eerste overzichtskaart van Rijnland door Floris Balthasars en zijn zoon Balthasar Florisz. van Berckenrode vervaardigd. De kaart bestaat uit 20 bladen, die stuk voor stuk in koperplaten gegraveerd zijn. De originele koperplaten worden nog altijd bewaard in het collectiedepot van Rijnland. Dit is op zichzelf al bijzonder, omdat koper in die tijd zeer kostbaar was en koperplaten werden daarom vaak aangepast, hergebruikt en op den duur omgesmolten. Alleen wanneer een kaart in opdracht werd gemaakt van een bepaalde instantie (bijvoorbeeld de waterschappen), dan wilden deze koperplaten nog wel eens bewaard blijven. In dit geval werden de koperplaten verkocht door de weduwe van Floris Balthasars aan Rijnland.

Op 9 juli 1587 vond er een gruwelijk incident plaats in de herberg van Foy Aelbertszoon op de Spaarndammerdijk in Halfweg. Jan Wollebrantszoon (alias Jan Braessem) stormde de gelagkamer binnen. Daar waren op dat moment meerdere mensen aanwezig, waaronder Jan Franszoon, sluiswachter en opzichter van de Spaarndammerdijk.