3. Ongemakkelijk

“Maar ook in talig opzicht heeft -schaamte een aardige kant: het kan overal achter geplakt worden” zo vervolgde hij. Het begon met vliegschaamte, klimaatschaamte en koopschaamte. Maar kort geleden trof ik zelfs landschapsschaamte. Noem het, en het past er voor. De lijst lijkt oneindig.

Maar schaamte is een vreemd begrip. Het beschrijft een gevoel ten opzichte van anderen of ten opzichte van een algemene opinie. Maar leidt het ergens toe? Behalve misschien dat je je in een hoekje stil gaat zitten schamen. Ware het niet beter geweest het woord ‘-schuld’ te kiezen. Een schuld wil je inlossen en is daarmee een actieve vorm. Niets met een schuld doen voelt ongemakkelijk. Schaamte kun je voor je zelf houden, schuld schept een verplichting van de schuldenaar. In die denklijn kwamen door recente nieuwsberichten bij mij onder andere  voorbij: lodenwaterleidingenschuld; lossecontractenschuld; woningtekortenschuld; helerijkeliedenschuld (vind ik ook taalaardig); Hagalyceumuitspraakschuld; wachtlijstenschuld; personeelstekortenschuld en overalgeldtekortschuld. En dichter bij huis: waterkwaliteitschuld, tenatoftedroogschuld en biodiversiteitschuld. Velen zullen zich bij elk van die schulden ongemakkelijk voelen. Waar dat ook zou passen is de heelveelkilometersvliegenschuld in het bijzonder voor klimaattoppen en het geselecteerdemensenfeestjeschuld in Davos. U weet wel dat stadje waar de voormalige wereldrecordschaatsbaan inmiddels is gesloten vanwege het nieuwe klimaat. (Zouden al die privéjets daar overigens iets mee te maken hebben?)

Het valt mij op dat overal waar ik nu schuld heb ingevuld, toch ook schaamte zou passen. Anders gezegd: de kwestie-eigenaren zouden zich niet alleen schuldig moeten voelen, maar zich ook kunnen schamen. Met dat ongemakkelijke gevoel van binnen dat wroeging geeft en tot actie leidt.

Toch een mooi woord van 2019 dat ‘-schaamte’!