Rivierkreeften
In de Nederlandse wateren leven steeds meer rivierkreeften. Oorspronkelijk kenden we maar één inheemse soort; de Europese rivierkreeft. Deze soort, die niet in de wateren van Rijnland voorkwam, is verdrongen door met name Amerikaanse exemplaren. Deze uitheemse rivierkreeften voelen zich goed thuis in Nederland. Ze hebben bijna geen natuurlijk vijanden en planten zich razendsnel voort. Daardoor neemt hun aantal snel toe.
Er zijn 5 soorten rivierkreeften bestempeld als invasieve soort. In Rijnland komen met name de Rode Amerikaanse rivierkreeft en gevlekte Amerikaanse rivierkreeft voor.
Graven en grazen
Rivierkreeften leven van kleine waterdiertjes en waterplanten. Zij graven hiervoor in waterbodems, oevers en dijken. Dat is vervelend en kostbaar voor waterschappen om te repareren. Ook grazen rivierkreeften de bodem kaal door waterplanten op te eten en kapot te knippen. Dit is weer nadelig voor de biodiversiteit. Hoe schadelijk de leefgewoonte van rivierkreeften is, willen we samen met andere waterschappen in kaart brengen. Op die manier kunnen we het probleem met rivierkreeften gerichter aanpakken.
De aanpak van Rijnland
Het bestrijden van de rivierkreeft is zo makkelijk nog niet. Zoals gezegd hebben de geschaarde diertjes bijna geen natuurlijke vijanden. Hoewel ze iets meer in trek lijken te komen bij meeuwen, reigers en meerkoeten, snoeken en paling. Wat kan wel en wat (nog) niet:
- De 5 invasieve soorten (oprukkende exoten in de sloot) mogen niet worden geïmporteerd, verhandeld of uitgezet. Met andere woorden; laat ze vooral zitten en voorkom verspreiding.
- Het vangen van rivierkreeften met fuiken of korven mag alleen door beroepsvissers gedaan worden.
- Er is een landelijke taskforce 'Beheersingsaanpak Uitheemse Rivierkreeft’ opgericht. Dit is een initiatief van het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de koepels Interprovinciaal Overleg, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen en belangenorganisaties. Daarin werken partijen samen aan een landelijke aanpak.
- De landelijke taskforce richt zich op wegvangen op de korte termijn en het weerbaarder maken van het lokale ecosysteem op langer termijn.
- In het hele land vinden daarom verschillende proefprojecten plaats met het wegvangen van rivierkreeften. Zo bestuderen we de effectiviteit van deze maatregel.
- Op langere termijn kan het versterken van de natuur in en rond het water (waterkwaliteitsmaatregelen) een mogelijke oplossing bieden. In Leiden lopen nu de voorbereidingen voor een onderzoeksproject in Cronesteijn.
Rijnland registreert zelf geen meldingen van de aanwezigheid van rivierkreeft. Mensen kunnen waarnemingen registeren via Rijnlands webpagina of de app ObsIdentify. Binnenkort kun je ook via de website van Rijnland waarnemingen van rivierkreeften registreren op waarneming.nl, en jouw en andere meldingen op kaart terugzien.
Schade door rivierkreeften, zoals graafschade aan oevers hoef je niet te melden. Volgens Rijnlands keur en legger oppervlaktewateren zijn de aangelanden verantwoordelijk voor het herstel van schade aan de oevers en de waterkeringen. Dit betekent dat herstel van schade als gevolg van rivierkreeften door de aangelande eigenaar dient te worden hersteld.
Indien je schade ondervindt aan waterkeringen of stuwen, waardoor onze primaire taken in het geding komen, kun je deze schade melden bij ons klantcontactteam via telefoonnummer (071) 306 3535, stuur een e-mail naar info@rijnland.net of dit contactformulier.
Allereerst kan de vraag worden gesteld wat het probleem is; de aanwezigheid van rivierkreeften, of de schade die ze door vraat- en graafgedrag aan waterplanten en oevers veroorzaken. Rijnland vindt vooral eventuele schade een probleem.
Vooralsnog is het probleem (nog) niet heel groot in Rijnland. Van enkele locaties is bekend dat er veel rivierkreeften voorkomen, maar heeft dit (nog) niet geleid tot een onaanvaardbare schade. Omdat het risico bestaat dat de schade in de toekomst toeneemt, monitort Rijnland sinds kort de schade.
Niet Rijnland maar het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is verantwoordelijk voor de bestrijding van de uitheemse rivierkreeften, zoals de Rode Amerikaanse rivierkreeft. Het ministerie heeft als beheersmaatregel beroepsvissers toestemming gegeven om rivierkreeften te vangen en op de markt te verhandelen. Omdat deze maatregel onvoldoende werkt, zijn waterschappen, ministeries en andere partijen aan het onderzoeken wat kosteneffectieve maatregelen zijn, zoals beheermatig wegvangen.
Rijnland is van plan om samen met gemeente Leiden met een pilot uit te voeren naar het effect van natuurvriendelijke inrichting en beheer van oevers op het aantal rivierkreeften. En Rijnland start met Schiphol een pilot om het aantal rivierkreeften te verminderen. Rivierkreeften worden steeds vaker door vogels als voedselbron beschouwd, terwijl Schiphol vanwege de luchtvaartveiligheid geen grote aantallen vogels wil hebben.
Op dit moment vinden in het land diverse onderzoeken plaats of wegvangst van rivierkreeften kosteneffectief is; dat wil zeggen dat de kosten voor wegvangen kleiner zijn dan het herstellen van de schade. Als het resultaat positief is, overweegt Rijnland om ook rivierkreeften weg te vangen. Echter wegvangen is naar verwachting zeer arbeidsintensief dus kostbaar. Het risico is dat niet alle rivierkreeften worden weggevangen, en de achtergebleven rivierkreeften zich snel reproduceren, zodat het resultaat van wegvangen binnen een paar jaar teniet is gedaan.
De eerste resultaten van de wegvangproeven worden in 2022 bekend. Als het resultaat positief is, zal Rijnland overwegen om ook waar nodig rivierkreeften weg te vangen.
Als je een rivierkreeft ziet, hoef je niets met de rivierkreeft te doen. De rivierkreeft kun je het beste laten gaan. Wij nodigen je uit om een foto en melding te maken via Rijnlands webpagina of de app ObsIdentify.
Als je het recht heeft om te vissen, bv. met de Vispas, mag je met een hengel en dergelijke rivierkreeften uit het water vissen. Je mag niet met visfuiken of zogenaamde kreeftenkorven rivierkreeften vangen; dit is voorbehouden aan geregistreerde beroepsvissers.
Zet de kreeft na de vangst terug in het water waar je hem gevangen heb. Let er op dat je niet wordt vastgegrepen door de scharen, want dat kan pijnlijk zijn.
Als je de kreeft mee naar huis wil nemen voor consumptie, geldt dat de rivierkreeften absoluut niet levend vervoerd mogen worden in verband met risico van verdere verspreiding van deze invasieve exoot naar gebieden waar ze nog niet voorkomen.
Beluister onze podcast over rivierkreeft
Waarom geeft de Amerikaanse rivierkreeft overlast voor het water en de natuur in Nederland en in het waterschap Rijnland. Hoe pakt Rijnland het probleem aan en hoe gaat dat helpen? Hanneke en Mike spreken met onderzoekers Ivo Roessink en Fabrice Ottburg, beide van Wageningen Universiteit & Research.
Meer weten?
Kijk op de website van EIS Kenniscentrum Insecten of van het platform rivierkreeft.