Archieven en collecties

Wat is archief?

Een archief is een verzameling van documenten (archiefstukken) die zijn opgemaakt of ontvangen vanuit de activiteiten vanuit een persoon of organisatie.

Wie zijn archiefvormers?

Een archiefvormer kan een persoon, groep personen of een organisatie zijn die tijdens een proces (voortgang van werkzaamheden) documenten vastlegt en bewaart. Archiefvormers zijn het hoogheemraadschap van Rijnland, de tot 2005 bestaande (polder)waterschappen binnen het hoogheemraadschap en instellingen als de Rijnlandse Molenstichting en de Nederlandse Gemalenstichting, die hun archief bij Rijnland in bewaring hebben gegeven.

Wat zijn archieftoegangen?

Een archieftoegang is een inventaris met beschrijvingen van stukken en dossiers die in een bepaalde logische volgorde zijn geplaatst. De beschrijvingen zijn voorzien van jaartallen en de omvang. Naast inventarissen kunnen er nadere toegangen zijn op de inhoud van een inventarisnummer.

Wat is een archievenoverzicht?

Het overzicht van alle aanwezige archieven op hoofdniveau, te weten het hoogheemraadschap van Rijnland, de daarbinnen gelegen (polder)waterschappen en de in bewaring gegeven archieven. Via het archievenoverzicht kunt u doorklikken naar de inventarissen van deze archieven.

Welke bijzondere collecties zijn er?

Kaarten (A,B en P), Charters en andere oorkonden (CHRT), Foto’s en prentbriefkaarten (FOTO en PBK), Kunst- en gebruiksvoorwerpen (KGV).

Kaarten (A, B en P)

De collectie kaarten bevat kaarten en tekeningen uit de periode 1457-1857 (A-nummers) en de periode 1858-heden (B-nummers). Het betreft zowel gedrukte kaarten als manuscripten. U vindt bijvoorbeeld overzichtskaarten van het hoogheemraadschap, kaarten van waterkeringen, watergangen en van te vervenen landen en technische tekeningen bij bestekken van te bouwen bruggen en sluizen. Naast A-kaarten en B-kaarten kunt u ook poldergrenskaarten (P-nummers) raadplegen. Deze kaarten werden omstreeks 1857 vervaardigd bij de totstandkoming van reglementen voor de polders binnen Rijnland. De kaarten geven gedetailleerd de grens van de polder aan. Ook later werden poldergrenskaarten gemaakt, bijvoorbeeld bij grenswijziging of herziening van het reglement van de polder.
Het bijzondere aan deze collectie is dat de relatie met de archiefstukken waar de afbeeldingen bij horen vaak behouden is gebleven. Zo kan raadpleging van de archieven inzicht geven in de historische context waarbinnen de kaart gemaakt is.

Charters en andere oorkonden (CHRT)

De collectie charters en andere oorkonden bevat stukken die behoren tot de archieven van Rijnland en de binnen Rijnland gelegen polders. Bijna altijd zijn de teksten op perkament geschreven en door een zegel bekrachtigd. De zegels zijn vaak geheel of gedeeltelijk verloren gegaan. De stukken bestaan uit privileges en ordonnanties van de gewestelijke of centrale overheid, verdragen en overeenkomsten, uitspraken van rechterlijke colleges en stukken betreffende financiën. Meestal werden de oorkonden door andere instanties opgemaakt. Daarnaast bevat de collectie stukken die door dijkgraaf en hoogheemraden zijn uitgegeven, maar weer zijn teruggenomen om als bewijs te dienen dat aan verplichtingen was voldaan.

Foto’s en prentbriefkaarten (FOTO en PBK)

De collectie foto’s en prentbriefkaarten bevat fotografisch materiaal uit de archieven van het hoogheemraadschap van Rijnland en de daarbinnen gelegen waterschappen en polders. Natuurlijk gaat het vaak om foto’s van waterstaatswerken, maar ook om foto’s van bijzondere gebeurtenissen. De auteursrechten van de online gepubliceerde foto’s liggen voornamelijk bij Rijnland. In sommige gevallen heeft Rijnland toestemming van de rechthebbenden om foto’s te publiceren. Foto’s waarvan de herkomst niet duidelijk is of de rechten niet bij Rijnland liggen, zijn alleen digitaal te bekijken in onze studiezaal. Mocht u ondanks alle zorgvuldigheid van onze kant toch van mening zijn dat er inbreuk op uw rechten of die van anderen wordt gemaakt, dan verzoeken wij u contact met ons op te nemen.

Kunst- en gebruiksvoorwerpen (KGV)

De collectie kunst- en gebruiksvoorwerpen bevat o.a. objecten die in opdracht van het college van dijkgraaf en hoogheemraden werden vervaardigd of aangeschaft om als representatieve objecten in de Rijnlandse gemeenlandshuizen geplaatst te worden. Andere voorwerpen hadden een functionele waarde, zoals instrumenten en gereedschappen.