Onderhoud natuurvriendelijke oever

Natuurvriendelijk onderhoud

Het goed onderhouden van een natuurvriendelijke oever heeft deze voordelen:

• De planten groeien niet te snel.
• Je voorkomt dat de oever dichtgroeit en weer verandert in land.
• De natuurvriendelijke oever blijft makkelijk bereikbaar voor dieren.
• Het oppervlaktewater blijft open.
• De watergang kan genoeg water blijven aanvoeren, afvoeren en bergen.

Hieronder staat hoe je het onderhoud van de oever natuurvriendelijk doet en de planten en dieren zo min mogelijk verstoort. Deze manier van onderhoud keurt Rijnland goed. Je mag het onderhoud ook anders doen. Voeg dan bij de subsidieaanvraag een alternatief onderhoudsplan.

Waterplanten maaien en verwijderen

• Maai en verwijder de waterplanten één keer per jaar in september of oktober. In deze maanden vindt de minste verstoring plaats.
• Spaar per onderhoudsbeurt ten minste 10% van de planten in het water, door de randen niet mee te maaien.
• Maai waterplanten 20 cm boven de waterbodem af. Trek ze niet uit de bodem. Gebruik bij voorkeur een maaikorf.

Oeverplanten maaien en verwijderen

• Maai en verwijder de oeverplanten in september of oktober. In deze maanden vindt de minste verstoring plaats.
• De eerste twee jaar maai en verwijder je de oeverplanten één of twee keer per jaar. Daarna maai en verwijder je de oeverplanten één keer per jaar.
• Spaar per onderhoudsbeurt tenminste 75% van de oeverplanten. Dit doe je door delen van de droge oever niet te maaien. Dus elk jaar afwisselend 25% maaien en 75% laten staan.
• Maai planten op het droge 20 cm boven de bodem af.
• Het is niet toegestaan de oeverplanten te klepelen.

Oever uitkrabben

• Doe de werkzaamheden in september en oktober.
• Uitkrabben van de oever doe je één keer per acht jaar en bij snellere verlanding vaker.
• Gebruik voor het uitkrabben een maai-hark combinatie. Maai en verwijder de droge oevervegetatie boven de waterlijn. Krab en verwijder de aangeslibde bagger uit de kant.

Het uitkrabben van oevers is nodig als de oever niet meer bereikbaar is voor dieren die in het water leven.

Waterbodem baggeren

• Doe de werkzaamheden in september of oktober.
• Baggeren doe je ongeveer één keer per acht jaar.
• Spaar bij het baggeren tenminste 25% van de waterbodem. Dit doe je door de bagger aan de randen van de watergang niet te verwijderen. Gebruik bij het baggeren bij voorkeur een baggerspuit of hydraulische stofzuiger.

Algemeen

• Door het onderhoud verandert de (verdedigende) constructie, het profiel of het ontwerp van de oever niet.
• Gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen in of binnen 5 meter van een natuurvriendelijke oever.
• De eigenaar van de natuurvriendelijke oever moet de oever 10 jaar lang natuurvriendelijk onderhouden.

Hou rekening met planten en dieren

• De frequentie van onderhoud kies je zo dat het de planten en dieren zo min mogelijk stoort. Voer het onderhoud daarom niet vaker uit dan nodig. Meestal is één keer per jaar genoeg.
• De periode van onderhoud kies je zo dat het de planten en dieren zo min mogelijk stoort. Vermijd onderhoud in de voortplantingsperioden voor vissen en amfibieën en de broedperiode voor vogels. Doe dit liever in de maanden september en oktober.
• Doe het onderhoud bij voorkeur in fases. Sla bij het maaien en verwijderen van waterplanten gedeelten over. Hierdoor blijven vluchtplaatsen en leefgebieden behouden voor dieren uit delen die wel gemaaid en schoongemaakt zijn.
• De methode en het gereedschap dat je kiest, is natuurvriendelijk. Je werkt zo natuurvriendelijk mogelijk, zodat minder dieren sterven en planten niet volledig afsterven of verwijderd worden. Maai waterplanten 20 cm boven de waterbodem af en trek ze niet uit de bodem. En maai planten op het droge 20 cm boven de bodem af.
• De methode, frequentie, plaats en tijdstip van onderhoud worden onder meer bepaald door: de aanwezige en gewenste vegetatie, de diergroepen in de oever, de doelstellingen voor de oever, de oeverbreedte en inrichting, de grondsoort en het aangrenzend grondgebruik.
• Bij de keuze van onderhoudsmaatregelen houd je rekening met de jaarcyclus van gewenste of juist ongewenste planten en dieren en met het ontwikkelingsstadium van de natuur in de oever. De gekozen onderhoudsvorm (locatie, tijdstip, frequentie en methode) pas je een aantal jaren achtereen streng toe.

Onderhoud verstoort planten en dieren

Onderhoud van een natuurvriendelijke oever is nodig, maar het verstoort het leven van planten en dieren in het water en de oever.

• Planten die tijdens de bloei worden gemaaid leveren geen voedsel meer voor insecten zoals vlinders. Ze maken geen zaad om de soort in stand te houden. Maaien verstoort ook de leefomgeving van bodembewonende dieren.
• Door baggeren komen dieren die in de waterbodem leven op het droge en sterven. Dit geldt ook voor amfibieën die zich in het najaar voor hun winterrust in de bagger ingraven. Baggeren kan zorgen voor opwerveling van veel slib. Hierdoor ontstaat zuurstofloosheid in het water, waardoor vissen sterven.
• Door baggeren, maaien en het verwijderen van waterplanten in het voortplantingsseizoen van waterdieren, sterven ook veel eieren en larven die niet of weinig mobiel zijn. Onderhoud in de voortplantingsperiode van watervogels en moerasvogels bedreigt ook hun bestaan.

Natuurvriendelijke oevers zijn belangrijk voor planten en dieren. De waterplanten en oeverplanten zijn een belangrijk leef-, broed-, paai- en rustgebied voor veel dieren. Denk aan vissen, kleine zoogdieren, watervogels en insecten, zoals libellen, vlinders en kevers en de larven daarvan.