Veel gestelde vragen piekberging Haarlemmermeer

Een piekberging is een omdijkt stuk polder dat bij hevige en langdurige regenval onder water gezet kan worden om de boezem * tijdelijk te ontlasten. Een piekberging kun je zien als tijdelijke bergingslocatie voor water vanuit de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. Naar verwachting wordt deze piekberging gemiddeld eens per 15 jaar ingezet. Er staat dan voor enkele dagen water in de piekberging. Voor de rest van de tijd staat de piekberging leeg.

*Boezem: stelsel van sloten en kanalen dat in verbinding staat met elkaar. De boezem maakt meestal geen onderdeel uit van de polder maar dient er toe het polderwater op te vangen en af te voeren.

De piekberging is bedoeld voor het bergen van 1 miljoen kubieke meter water uit de Ringvaart. Deze opgave is volgens de landelijke norm vastgesteld.

De nieuw te maken dijk is gemiddeld 2,4 meter hoog.

Het huidig boezemsysteem van Rijnland, waar de Ringvaart Haarlemmermeer deel van uitmaakt, voldoet momenteel niet aan de wettelijke norm voor wateroverlast. Deze norm is in 2003 vastgesteld in het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Dit betekent dat het beheergebied van Rijnland nu onvoldoende is beschermd tegen grootschalige wateroverlast bij hevige en langdurige regenval.

Uit de studie Toekomstig Waterbezwaar (2000) blijkt dat het centrale deel van het beheergebied van Rijnland, het gebied rondom de Kagerplassen, een groot risico heeft op grootschalige wateroverlast. Dit komt doordat het water hier het verst verwijderd is van de vier boezemgemalen die het water weg pompen. Bij hevige regenval kan niet direct al het overtollige water uit het beheergebied van Rijnland worden weggepompt. Hierdoor kan het waterpeil in het centrale deel van het gebied dusdanig stijgen dat het over de boezemkade stroomt. In het ergste geval kan de kade doorbreken. Door bij hevige regenval het overtollige water te bergen in een piekberging wordt dit risico een stuk kleiner.

Inzet van de piekberging is niet aan een vast peil te verbinden. Per situatie zal bekeken worden of inzet noodzakelijk is. Beslissing tot inzet van de piekberging zal volgen uit een aantal overwegingen, zoals: hoeveel cm is het peil reeds gestegen? Hoeveel neerslag wordt nog verwacht? Hoe verzadigd is de grond door eerdere regenval? Wat is de windverwachting (ivm opstuwing)? Wat is de schadeverwachting (in de polders of aan de boezemkades). Aan de hand van de antwoorden die deze vragen opleveren, zal de afwezig gemaakt worden om de piekberging in te zetten.

Baggeren heeft geen zin bij het tegengaan van een (dreigende) calamiteit. Het boezempeil is vastgesteld op NAP -0,61m (NAP -0,64m in de winter). Ook als er gebaggerd is, herstelt dit peil zich. Een calamiteit komt boven op dit peil en hierop heeft baggeren geen invloed. Daarbij komt dat bij diepere kanalen de afvoercapaciteit naar de boezemgemalen slechts marginaal toeneemt.

Een piekberging zal naar verwachting eens in de 15 jaar worden ingezet om extreme neerslag op te vangen. In het voortraject van de piekberging is onderzocht welke andere functies er daarnaast mogelijk zijn. Dat is gebeurd in samenwerking met de omgeving. In dit geval was de uitkomst dat piekberging in combinatie met agrarisch gebruik mogelijk is. Door deze combinatie blijft ook het polderlandschap zoveel mogelijk behouden. Dat gaat niet samen met een zoetwaterberging.

Voorbemaling maakt, naast de andere maatregelen, in bepaalde mate al onderdeel uit van het huidige regime en is benodigd om het boezemsysteem aan de normen te laten voldoen.

Voorbemalen heeft wel als risico dat in de weervoorspellingen één op de drie maatgevende buien nog steeds wordt gemist. Het risico blijft dan verrast te worden. Dit betekent dat het creëren van extra berging door voorbemalen vooralsnog alleen geschikt is als ondersteunende maatregel.

Regelmatig voormalen (meerdere malen per jaar), terwijl de bui niet valt, heeft extra fluctuaties in het boezempeil en in de zomerperiode extra inlaat van gebiedsvreemd water tot gevolg. Dit is vanuit waterkwaliteitsperspectief niet wenselijk.

Wel of geen inzet van extra bemaling als alternatief van de piekbergingen is een keuze tussen de vraag in hoeverre Rijnland al dan niet afhankelijk wil zijn van bemaling alleen en de risico’s die daarmee gelopen worden. Het risico dat de bemaling faalt is relatief klein, maar daar tegenover staat dat als het boezemsysteem faalt de (financiële) gevolgen in Rijnland heel groot kunnen zijn. Daarnaast is verbreding van het Oegstgeesterkanaal gewenst om de extra beschikbare capaciteit te Katwijk breder in te kunnen zetten. Alleen bemalen kent dus meer risico’s.

De eventuele extra berging die in de polders zit, is slechts beperkt inzetbaar om de boezemopgave te reduceren, aangezien het merendeel van de polders zelf een bergingsopgave heeft.

Gemiddeld 2 cm peildaling. Dat is een uitbreiding van 10% van de boezemcapaciteit (toegestane peilvariatie in boezem is 20 cm). Dit is echter een gemiddelde, centraal in het boezemsysteem is de peildaling in eerste instantie iets groter.

Het voordeel van deze locatie is dat deze zijn effect heeft midden in het systeem, terwijl sneller malen door de boezemgemalen vooral effect heeft aan de randen. De combinatie van maatregelen zorgt voor een gelijkmatige daling van het peil.

Er zijn drie redenen waarom is gekozen voor een locatie in de zuidwestpunt van de Haarlemmermeer.

• Ten eerste is een piekberging nabij de Kagerplassen ideaal omdat veel grote boezemwatergangen hier bij elkaar komen. Het water uit het centrale gebied van Rijnland kan hier dus snel naar toestromen.
• Ten tweede is een piekberging in de Haarlemmermeerpolder vanuit ruimtebeslag effectief. Door de diepe ligging van de polder kan met een klein ruimtebeslag relatief veel volume boezemwater geborgen worden. De geplande piekberging van 1 miljoen m3 is qua ruimtebeslag vergelijkbaar aan het graven van 1000ha boezemwater met een diepte van 10 cm.
• Ten derde kan het water uit het bergingsgebied snel weggepompt worden met behulp van het nabij gelegen gemaal Leeghwater. We hoeven dus geen extra gemalen in te zetten maar kunnen gebruik maken van het bestaande gemaal.

De locatiekeuze van de Piekberging is het resultaat van een langjarig bestuurlijk proces en vastgelegd in alle ruimtelijke plannen: streekplan, structuurvisie en recent het bestemmingsplan. Er is gestart met 16 locaties in Noord- en Zuid-Holland, waaronder ook polders in de omgeving van de Kagerplassen. Dat is getrechterd tot de uiteindelijke locatie.

De aanleg van een piekberging is duur, maar de kosten voor beheer en onderhoud zijn relatief laag. Tevens staan hier pachtinkomsten tegenover. (De levensduurkosten zijn in beeld gebracht, de pachtinkomsten nog niet. Dit is onderwerp van onderhandeling.) Daarnaast staat vast dat Rijnland maatregelen moet nemen om aan de wettelijke norm voor wateroverlast te voldoen.

Het hoogheemraadschap van Rijnland is initiatiefnemer en verantwoordelijke voor de piekberging. De gemeente Haarlemmermeer is als bevoegd gezag betrokken bij de inpassing in het gebied en is verantwoordelijk voor aanpassing van het bestemmingsplan en afstemming met het MER.

De locatie van de piekberging en de realisatie hiervan hebben gevolgen voor verschillende belanghebbenden. Met de belangen van al deze betrokkenen is rekening gehouden in het project. Belanghebbenden zijn o.a.: grondeigenaren en pachters, omwonenden en opstalhouders en belangenverenigingen voor natuur, landbouw en recreatie. Met direct belanghebbende grondeigenaren zijn persoonlijke gesprekken gevoerd. Daarnaast is er een klankbordgroep samengesteld waarin met belanghebbenden de voortgang van de plannen wordt besproken. De op- en aanmerkingen die zijn aangedragen zijn meegenomen in de onderzoeken, het ontwerp, het projectplan en het bestemmingsplan.

Middels nieuwsbrieven in 2011, 2012 en 2014 zijn geïnteresseerden op de hoogte gesteld van de voortgang. Daarnaast is er deze webpagina waarop actuele informatie over de voortgang te vinden is.

De inbreng van alle belanghebbenden, waaronder de klankbordgroep, is meegenomen tijdens de planvorming van het project. De zienswijzen op de verschillende procedurestukken zijn verwerkt in een nota van beantwoording. Waar nodig zijn de stukken aangepast.

Land dat in natte tijden onder water staat en dan langzaam opdroogt stinkt niet.

Ja, eventuele schade door inzet van de piekberging wordt door Rijnland vergoed. Met de toekomstige pachters van het land worden hier afspraken over gemaakt.

Het effect van de hoge waterstand bij piekberging heeft vanwege de korte duur geen effect op de grondwaterstand in de omgeving.

Nee, de piekberging stroomt niet over. De hoeveelheid water die vanuit de Ringvaart de piekberging instroomt kan precies worden geregeld met een inlaatwerk. Er wordt een maximaal peil vastgesteld voor het water in de berging.

Uitgangspunt voor de piekberging is dat het past in het landschap en dat de agrarische functie behouden blijft. Uit onafhankelijk landbouwkundig onderzoek blijkt echter dat de huidige akkerbouwfunctie na inzet van de piekberging niet meer mogelijk is. De hersteltijd van de huidige akkerbouwgronden na inzet van de piekberging is rond de drie tot vier jaar. Om de agrarische functie en uitstraling van het gebied te behouden worden de huidige akkerbouwgronden omgevormd tot grasland.

De piekberging wordt gerealiseerd in bestaand agrarisch gebied. Deze functie blijft gehandhaafd, naast de functie als piekberging. De gemeente Haarlemmermeer wil wel in het bestemmingsplan mogelijk maken dat er gewandeld kan worden over de beheerpaden. Rijnland heeft dit nu niet opgenomen als concrete maatregel in het project.

Het project bevindt zich inmiddels in de eindfase. Op dit moment zijn we druk bezig om de piekberging Haarlemmermeer gereed te maken voor gebruik. De verwachting is dat we in het tweede kwartaal van 2023 de piekberging technisch gereed hebben. Zodra de dijken voldoende begroeid zijn met gras wordt er een proefinzet gedaan. Dit wil zeggen dat de piekberging een keer wordt gevuld en geleegd. Dit doen we om er zeker van te zijn dat alles werkt.

De meest actuele informatie staat op deze website: http://www.rijnland.net/piekberginghmr of schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Stuur dan een e-mail met daarin je aanmelding naar piekberginghaarlemmermeer@rijnland.net.